سال گذشته در چنین روزهایی در سن‌پترزبورگ بود که توافقنامه تجاری بین ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در حاشیه اجلاس این اتحادیه امضا شد؛ به دنبال تصویب این توافقنامه در مجالس کشورهای عضو این اتحادیه و تصویب کلیات آن در مجلس شورای اسلامی، سران اتحادیه اوراسیا در نشست روز پنجشنبه هفته گذشته ششم دی ماه سال‌جاری، موافقت خود را با اجرای این توافقنامه اعلام کردند. مصوبات نشست سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا، یک بند مرتبط با ایران داشت. بر اساس این گزارش، سند مربوط به عضویت ناظر جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به امضای سران پنج کشور عضو این اتحادیه رسید.
همچنین نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان که کشورش ریاست دوره‌ای این اتحادیه را در سال ۲۰۲۴ میلادی برعهده داشت، از طریق ارتباط ویدیویی با محل اجلاس، موافقت خود را با این اسناد اعلام کرد. مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری نیز ۱۲ آذرماه ۱۴۰۳ در دومین گفت‌و‌گوی تلویزیونی خود با مردم گفت: قرار است در اجلاس اوراسیا، ایران را به عنوان عضو ناظر اعلام کنند که بتوانیم با کشورهای عضو این اتحادیه، تعاملات با تعرفه‌های پایین یا صفر داشته باشیم. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در سخنانی در آغاز به کار این نشست گفت: فعالیت‌های اتحادیه اقتصادی اوراسیا به گسترش تجارت و تعمیق همکاری‌ها کمک می‌کند و امکان رشد پایدار اقتصاد در منطقه را فراهم می‌کند.
حضور در بازاری ۲۴۰ میلیون نفری
سید محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت که با هدف شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به سن‌پترزبورگ سفر کرده بود، گفت: در نشست مجمع اقتصادی اوراسیا که با حضور دکتر عارف معاون اول رئیس جمهوری (در ارمنستان) برگزار شد، عضویت ناظر ایران به تصویب مقامات ارشد در آن نشست رسید و با تلاش‌هایی که توسط رئیس جمهوری، سایر مسئولان و کارشناسان صورت گرفت، در این نشست عضویت ایران به عنوان عضو ناظر اوراسیا به تصویب سران این اتحادیه رسید.
وزیر صمت با اشاره به تصویب اجرایی شدن توافق تجارت آزاد و اعطای موقعیت ناظر به ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در نشست سران این پیمان، این اقدامات را خبری خوب برای فعالان اقتصادی برشمرد.
وزیر صمت گفت: عضویت ناظر ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند زمینه‌ساز تأثیرات خوبی در اقتصاد کشور ما باشد، از این پس، ایران در جلسات این اتحادیه حضور خواهد داشت و در دبیرخانه آن حضور خواهد داشت و مفاد تصمیمات و برنامه‌های اتحادیه تبادل خواهد شد.
وزیر صمت گفت: تلاش برخی کشورها برای اینکه ایران را به انزوا بکشند و از بازار بزرگ جهانی محروم نگه دارند، یکی پس از دیگری ناکام می‌شود و شاهد بودیم که نتیجه تلاش‌های رئیس جمهوری و پیگیری‌های سایر مسئولان و کارشناسان به بار نشست و ایران موقعیت ناظر اتحادیه اوراسیا را پیدا کرد. اتابک ادامه داد: با توافقات صورت گرفته میان طرفین، اگر بازرگانان دو کشور نیز وارد بازار اتحادیه اوراسیا شوند، می‌توانند از مزایای حضور بدون تعرفه گمرکی ۸۷ درصد کالاها و صادرات به بازاری ۲۴۰ میلیون نفری استفاده کنند.
تسهیل دسترسی اوراسیا
به خلیج‌فارس و بازارهای هدف
وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تصویب توافقنامه تجارت آزاد جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در مجالس پنج عضو آن اتحادیه و مجلس شورای اسلامی، گفت: با اجرایی شدن منطقه تجارت آزاد بین این ۶ کشور، فصل جدیدی از تبادلات تجاری گشوده خواهد شد و در گام بعدی، آماده گسترش همکاری‌ها در حوزه حمل‌ونقل هستیم.
وزیر صمت خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران با وجود چند دهه تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه، با رویکردی مسئولانه در مناسبات چندجانبه حضور دارد و همواره نشان داده است یک شریک قابل اعتماد و اثرگذار در این سازوکارهاست.
اتابک ادامه داد: نمونه موفق این رویکرد فعالانه و مسئولانه، همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از جمله اجرای موفق موافقت‌نامه تجارت ترجیحی در پنج سال گذشته است.
وی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد ظرفیت‌های ترانزیتی خود را برای اتصال اتحادیه اوراسیا به بازارهای هدف در خلیج فارس، جنوب و جنوب شرق آسیا در اختیار این اتحادیه قرار دهد.
رشد مبادلات تجاری ایران و اوراسیا
باگیت جان ساگینتایف رئیس هیأت اجرایی کمیسیون اقتصادی اوراسیا در دیدار با وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان در حاشیه اجلاس سران این اتحادیه در سن‌پترزبورگ از رشد ۱۲.۸ درصدی مبادلات تجاری پنج کشور عضو این پیمان با جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ ماه اول سال‌جاری (۲۰۲۴) میلادی ابراز خرسندی کرد.
به گفته وی، در این مدت، صادرات کالا از اتحادیه اوراسیا به ایران ۱۶ درصد و واردات کالا از کشورمان به میزان هشت درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال میلادی گذشته افزایش یافته است.
فراهم شدن بستر جهش تجاری
محمدعلی دهقان دهنوی معاون وزیر صمت و رئیس کل سازمان توسعه تجارت با اشاره به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورمان گفت: روند تقویت همکاری ایران با این اتحادیه در تجارت آزاد و اعطای موقعیت ناظر، می‌تواند زمینه‌ساز جهش اساسی در تجارت کشورمان باشد.
دهقان دهنوی در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سن‌پترزبورگ با استقبال از تصویب اعطای موقعیت ناظر به کشورمان در این اتحادیه، افزود: میزان کنونی تجارت در میان کشورهای عضو این اتحادیه رقمی در حدود ۹۰۰ میلیارد دلار است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه حجم تجارت خارجی ما حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیارد دلار است، حجم تجارت در اتحادیه اوراسیا حدود ۹ برابر این رقم است و از این رو، اگر ما بتوانیم تنها پنج تا ۱۰ درصد این حجم تجارت را به خودمان اختصاص دهیم، می‌تواند جهش اساسی در تجارت کشورمان ایجاد کند.
مهر تأیید مجلس شورای اسلامی
اتحادیه اقتصادی اوراسیا، یک اتحادیه اقتصادی میان‌دولتی شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است. اعضای ناظر این اتحادیه ازبکستان، مولداوی و کوبا هستند.
این اتحادیه پیش‌تر دی‌ماه سال ۱۴۰۲ با جمهوری اسلامی ایران قرارداد تجارت آزاد امضا کرد که اجرایی شدن آن نیازمند تصویب در مجالس کشورهای عضو این اتحادیه و مجلس شورای اسلامی است.
کلیات لایحه مرتبط با این قرارداد، دوم دی‌ماه ۱۴۰۳ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. بنا بر بررسی صورت گرفته، مجالس پنج کشور طرف قرارداد، پیش‌تر این توافقنامه را تصویب کرده‌اند.