محمود وفایی مدیرکل پیشین میراث استان کرمان، سنگفرش و تغییر چهره میدان ارگ کرمان را اقدامی راهگشا پس از سال‌ها انتظار مطالبه‌گران می‌خواند که ادامه ساماندهی آن و نیز اقدام مشابه در سایر نقاط مثل میدان مشتاق نیازمند حمایت همه‌جانبه استانی است و تاکید دارد: شک نکنید نفع این نوع اقدامات برای شهر، استان و کشور، حتی کسبه بازار که ممکن است نگرانی‌هایی داشته باشند زیاد و مستمر خواهدبود.
به گزارش همرزاقتصاد طی ماه های اخیر ساماندهی، بهسازی و سنگفرش میدان ارگ کرمان که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد از زوایای مختلف خبرساز بوده؛ هم تمجیدها و خوشحالی مردم و مسئولان که دیگر در این محدوده تاریخی شاهد ناهنجاری ها و مظاهر آسیب های اجتماعی نیستند و هم البته نارضایتی برخی کسبه که معترض بوده‌اند کسب و کار برخی از آنان با انسداد میدان به روی خودروها تحت تاثیر قرار گرفته است.
واقعیت اما اینکه با سنگفرش میدان ارگ، چهره پلشت آسیب‌های اجتماعی مثل حضور معتادان متجاهر، خرید و فروش اموال مسروقه و دیگر مظاهر نازیبای بزهکاران از این فضای تاریخی برچیده و حضور خودرو در میدان نیز ممنوع شد؛ امری که به رونق بیشتر گردشگری این مکان انجامیده و از قبل از سنگفرش نیز، داخل میدان به عنوان میدان غذا کارکرد داشته است.
پس از افتتاح چهره جدید میدان ارگ، برگزاری چند کنسرت و دیگر برنامه های جمعی به مناسبت های مختلف که با استقبال بسیار شهروندان همراه بود، نشان داد مردم کرمان چقدر تشنه حضور در چنین رویدادها و مکان‌هایی هستند و این اقدام چقدر به هویت‌بخشی و نمادسازی در شهر کمک می‌کند؛ طرحی که در عین حال پس از مواجهه با استقبال گسترده شهروندان، بیش از همیشه اثبات کرد هم باید برای توسعه زیرساخت های اطراف میدان مثل پارکینگ بیش از پیش چاره اندیشید و هم در راستا و ادامه این میدان در خیابان تجلی که به آن سوی ورودی دیگر بازار می انجامد، برنامه داشت تا این مکان ها، پس از بهسازی، باز به حال خود رها نشوند و البته زنده و پویا بمانند.
تعریف کاربری های متنوع و متعدد
بی‌شک زنده ماندن چنین مکان هایی نیازمند برنامه‌ریزی، تعریف کاربری های متنوع و متعدد مثل اغذیه فروشی، نمایشگاه صنایع دستی و آثار تجسمی، اجرای موسیقی و دیگر برنامه ها با زیباسازی از منظر نور و تصویر است که امید می رود همانطور که اجزای مختلف مدیریت کنونی شهر کرمان برای آغاز این ساماندهی ها یکدل شدند، در ادامه هم همراه باشند و از حمایت های دیگر مدیریت های استان از استانداری تا دیگران بهره مند شوند؛ موضوعی که وفایی مدیرکل پیشین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان که از نیکنامان این عرصه و چهره مدیریتی معتدل اصلاح طلب شناخته می شود بر آن تاکید ویژه دارد.
پس از افتتاح چهره جدید میدان ارگ، برگزاری چند کنسرت و دیگر برنامه های جمعی به مناسبت های مختلف که با استقبال بسیار شهروندان همراه بود، نشان داد مردم کرمان چقدر تشنه حضور در چنین رویدادها و مکان‌هایی هستند و این اقدام چقدر به هویت‌بخشی و نمادسازی در شهر کمک می‌کند؛ طرحی که در عین حال پس از مواجهه با استقبال گسترده شهروندان، بیش از همیشه اثبات کرد هم باید برای توسعه زیرساخت های اطراف میدان مثل پارکینگ بیش از پیش چاره اندیشید و هم در راستا و ادامه این میدان در خیابان تجلی که به آن سوی ورودی دیگر بازار می انجامد، برنامه داشت تا این مکان ها، پس از بهسازی، باز به حال خود رها نشوند و البته زنده و پویا بمانند
وفایی که غیر از مدیریت در میراث فرهنگی در دیگر مناصب نیز طی سال های گذشته در استان مسئولیت خدمتگزاری یا تدریس در سرفصل های میراث فرهنگی داشته ، پس از مشاهده وضعیت کنونی میدان ارگ کرمان، با نگاه دلسوزانه، به دنبال مصاحبه برای تمجید از این اقدام شهرداری و شورا و تاکید بر ضرورت تداوم این رویکرد داشت.
حالا نوبت مشتاق است
وی معتقد است که میدان مشتاق کرمان نیز باید ساماندهی شود و در ادامه این دو میدان(ارگ و مشتاق) در دیگر نقاط راسته تاریخی بازار کرمان که طولانی ترین راسته بازار ایران محسوب می شود و ده ها اثر و موزه منحصربه فرد در دل خود دارد، یک زنجیره تعریف و هدفگذاری کرد.
فرمانداری چند شهرستان از جمله بم و راور، مدیرکلی امور سیاسی و نیز منابع انسانی استانداری، معاونت و نیز مدیرکلی میراث فرهنگی تنها بخشی از مسئولیت های وفایی است که بیشتر البته در زمان دولت های منتسب به اصلاح طلبان رقم خورده اما چهره ای معتدل و مورد وثوق همه طیف ها شناخته می شود و این روزها بعد از بازنشستگی نیز همچنان دغدغه توسعه کرمان به‌ویژه در بخش میراث فرهنگی آن دارد.
مطالبه و آرزویی دیرین
وی در مصاحبه تفصیلی با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه سال های سال آرزو و مطالبه همگان به ویژه دوستداران فرهنگ و میراث بود که میدان ارگ بهسازی و ساماندهی شود گفت: چندسالی است بازنشسته و از امور اجرایی فارغ شده ام اما مشکلات کرمان را همچنان ناظر هستم و تعقیب می کنم؛ هرجا خدمتی توسط هر فرد یا هر جناحی انجام شود و احساس کنم خوب است، هم حمایت و هم موضعگیری می کنم تا به سهم خودم تشکری داشته باشم و امیدوار بمانیم که این حرکت ها ادامه یابد.
«میدان ارگ کرمان از نمادهای میراثی مهم و از حلقه های تکمیل کننده آثار تاریخی به هم پیوسته شهر کرمان به شمار می رود؛ از جلوه های بسیار زیبا و تاریخی است که می تواند موجبات رضایت و جلب گردشگران خارج از استان نیز فراهم کند؛ قدمت این میدان به دوران قاجار می رسد، همیشه از ابتدای انقلاب و حتی قبل از انقلاب هم آنجا متاسفانه به واسطه حواشی اطرافش، از آلودگی های بزهکاری برخوردار بود و کمتر خانواده ها در محله های اطراف ارگ امنیت داشتند؛ آنجا محل تجمع بزهکاران و تردد معتادان متجاهر، همچنین خاستگاه خرید و فروش پنهانی اموال مسروقه یا دستفروشی بود که در مجموع چهره زشتی را به شهر کرمان می داد؛ خود ما هم مدت ها که در میراث بودیم این مطالبه را داشتیم و با وجود آنکه در دوران فعالیت، اتفاقات خوبی را با کمک مسئولان استان در مجموعه بازار و بافت تاریخی کرمان رقم زدیم، اما این دغدغه میدان ارگ همچنان باقی مانده بود».
وفایی ادامه داد: خوشبختانه دیدیم که شهردار جدید کرمان مجموعه فعالیت ها برای ساماندهی این میدان را با حمایت شورا به نحو قابل قبول و ارزشمندی مدیریت کرد و به این انجامید که اینجا به یک میدان تاریخی سامان‌یافته زیبا و سنگفرش تبدیل و این باعث شده مردم کرمان از یک مکان تفریحی و تاریخی جدید بهره‌مند شوند؛ همچنین گردشگرانی که ایام عید بیایند هم این مکان زیبا را می‌بینند و این، ارزشمند است.
«میدان ارگ اینک به پیاده‌راه و گردشگاهی زیبا تبدیل شده که مردم می توانند قدم بزنند و از مواهب آن بهره بگیرند، صنوف مختلف هم می توانند در شکل های مختلف به ارایه خدمت یا محصولات خود مبادرت کنند؛ درواقع هم به نشاط اجتماعی کمک می کند و هم رونق اقتصادی و فرهنگی به شهر و استان می بخشد؛ این نوع اقدامات بسیار خوب است و همینجا به سهم خودم خارج از همه تعلقات، از شهردار و اعضای شورایی که وی را حمایت کردند تشکر می کنم و می گوییم که انتظار است شورا با قاطعیت از چنین اقدامات دیگری حمایت کنند.
اطمینان خاطر به کسبه
در عین حال این اطمینان خاطر را به لحاظ تجربه شخصی به کسبه اطراف میدان می دهیم که این اتفاق منجر به ارزش افزوده ای خواهد شد که روی ارزش و قیمت املاک و مغازه های آنجا نیز بسیار اثر می گذارد و نباید نگرانی داشته باشند؛ ضمن اینکه به‌تدریج با یک تغییر رویکرد تجاری به صنایع دستی و عرضه کالاهایی که متناسب با وضعیت جدید است، از لحاظ تجاری و فروش هم به نظرم به‌زودی نشانه های این مواهب را کسبه حس خواهند کرد یا در همین ایام عید، می توان مظاهر این تجربه را مشاهده کرد و دید که در آینده، وضعیت خیلی بیشتر به نفعشان خواهد بود.
میراث فرهنگی، تابلو و معرف کرمان است؛ به نظرم مجموعه استانداری باید محور باشد یا محور تعریف کند، کارگروهی هم زیر نظر استاندار داریم که می تواند سایر اجزا مثل شهرداری و میراث را جمع کنند و با نگاه واحد برنامه ریزی صورت گیرد. باید سایر اجزا مثل بخش خصوصی و اتاق بازرگانی، شهرداری یا دیگر موارد هم دور همدیگر در یک حلقه هماهنگ جمع شوند و ایفای نقش کنند
کسبه هم البته حتما حرفشان حساب است، سال ها آنجا کسب و کاری داشته اند و نمی شود یک دفعه تغییر ایجاد کرد؛ شاید هم بیشتر آنان نیاز نباشد صنف خود را تغییر دهند؛ بسیاری می توانند همان فعالیت های قبلی خود را داشته باشند، چون حضور مردم در این میدان زیادتر شده و بسیار بیشتر هم خواهد شد که خود همین امر، به کسب و کار آنان رونق می بخشد. شاید هم نیاز باشد برخی کسبه با شکل و شمایل جدید میدان، فعالیت اقتصادی خود را مدیریت و هماهنگ کنند. آنان که تمایل دارند می توانند به سمت کسب و کار جدید مثل صنایع دستی یا دیگر موارد نیز بروند؛ البته که در مقطع زمانی مناسب هم تا به ثبات نسبی می رسند باید مورد حمایت قرار گیرند».
پشتیبانی بیشتر از این طرح ها
مدیرکل پیشین میراث فرهنگی استان کرمان در ادامه ضمن اینکه تاکید دارد اعضای شورا، استاندار و دیگر مدیران استان نسبت به چنین اقداماتی حامی باشند و مقاومتی نداشته باشند و می گوید: از این نوع حرکت ها باید پشتیبانی مداوم و مستمر به طور جدی صورت گیرد.
«استان و شهر کرمان، جزو سه یا چهار استان برتر کشور از نظر برخورداری از میراث باستانی، گردشگری طبیعی و نیز جاذبه های فرهنگی است؛ از نظر ثبت آثار جهانی نیز بیشترین فراوانی را کرمان بین استان ها دارد و داشته های این دیار نشان از قدمت و تاریخچه بسیار قوی و باارزش آن است».
کرمان شناسنامه ایران
وفایی در ادامه با اشاره به قدمت و ظرفیت های منحصر به فرد فرهنگی و تاریخی کرمان با غنای تنوع فرهنگی بالا به نقل از یک شرق‌شناس جمله «هرکس تاریخ کرمان را مطالعه کند، انگار تاریخ دنیا را مطالعه کرده است» را گفت و بیان کرد: کرمان به واسطه ظرفیت هایی که دارد، شناسنامه ایران است و خودش، ایران کوچک قلمداد می شود.
شهر کرمان، چونان نگینی است که به این اقدامات مثل ساماندهی ارگ کرمان بیشتر نیاز دارد و امیدواریم که ساماندهی بعدی در میدان مشتاق رخ دهد. برنامه هایی نیز که بعد از ساماندهی میدان ارگ مثل برگزاری کنسرت یا دیگر مناسبت ها انجام می شود بسیار موثر است و باید تداوم یابد.
زنجیره فرهنگی و گردشگری
«حلقه های دیگر فرهنگی و باستانی در بافت تاریخی شهر کرمان وجود دارد که باید به این مجموعه کنونی مثل ارگ، افزوده شود تا در مجموع، یک خط طولی زیبایی از آثار تاریخی کرمان همراه با جاذبه های بی بدیل گردشگری و موزه های متعدد، از میدان مشتاق تا میدان ارگ را شاهد باشیم؛ حتی ادامه آن نیز ممکن است، زیرا ظرفیت های آن وجود دارد و می تواند تکمیل و در قالب یک زنجیره بهره برداری شود».
شجاعت و تعلق خاطر
این کنشگر و فعال فرهنگی در ادامه اجرای چنین طرح هایی در شهر را نیازمند شجاعت و تعلق خاطر خواند و گفت: به عنوان فردی که سال ها تجربه کار اجرایی دارم، باید بگویم که مشکلات اجتماعی و دیگر مسائل همیشه وجود دارد، که تلفیق شجاعت و تعلق خاطر، همه مشکلات را بر می دارد و البته این اقدامات نیازمند همراهی و حمایت استاندار، شورا و مردم که همواره و واقعا حامی هستند، است.
«مردم کرمان نشان داده اند هر حرکتی در جهت تحقق مطالبات به‌حقشان انجام شود، همیشه از مسئولان حمایت کرده اند؛ هرکجا احساس کنند مسئولی حرکت درستی انجام داده، آنان نیز بدون اغماض حمایت کرده اند و مهم نبوده از کدام جناح و تفکر سیاسی باشند.
البته زیرساخت نیاز است
وی که بعد از یکسال فعالیت به عنوان معاون میراث فرهنگی، افزون بر سه سال نیز از ۹۴ تا ۹۷ مدیرکل میراث استان بوده در پاسخ به پرسش ایرنا درباره ضرورت احداث برخی زیرساخت های حیاتی در کنار چنین اقداماتی گفت: البته این نوع زیرساخت ها مثل پارکینگ و دیگر الزامات از بدیهیات است؛ فضاهایی البته در اطراف میدان ارگ داریم که می تواند به کمک بیاید. نمی شود کاری را سامان داد و آن را رها کرد؛ نباید کار را رها کنیم. اطراف میدان ارگ را شهرداری می تواند تملک کند و به عنوان پارکینگ و دیگر کاربری های موردنیاز مورد استفاده قرار گیرد و به کمک توسعه این بخش از شهر بیاید.
«زمانی که مدیرکل میراث بودم، کاروانسرای گنجعلیخان -که به‌تازگی ثبت جهانی شده- متروکه بود، آن را بعد از سال ها بازسازی و آماده بهره برداری کردیم، سپس غرفه های آنجا را به هنرمندان صنایع دستی واگذار و خیلی هم پافشاری کردیم که آنجا حضور داشته باشند و در قالب نمایشگاه دایمی محل ارائه و فروش تولیدات صنایع دستی باشد که تا حدی این اتفاق افتاد و مدیریت و نیروی انسانی هم مستقر کردیم تا بر این مهم نظارت مستمر صورت گیرد.
به نظرم این غرفه های صنایع دستی همچنان فعال هستند و آثار و برکات آن از جهات مختلف نمایان بوده تا اینکه به ثبت جهانی رسید؛ همان زمان در ایام عید، در کاروانسرا، نوروزگاه برگزار می کردیم و محل تجمع گردشگران و اجرای برنامه های مفرح بود تا اینکه روز به روز بر کاربری و ایفای نقش مناسب آن مکان افزوده شد. در میدان ارگ و سایر نقاط هم همین کار را باید مدیریت کرد و آن را رها نکرد».
ضرورت حمایت از میراث
وی در ادامه با اشاره به انتخاب مدیرکل جدید میراث فرهنگی استان طی روزهای اخیر از داخل بدنه این وزارتخانه که سابقه فعالیت در استان نیز دارد گفت: آقای نیکرو را می شناسیم، در بدنه کارشناسی و مدیریتی استان و دیگر استان ها نیز سابقه و تجربه اندوخته خوبی دارد که اگر حمایت شود و سایر دستگاه های متولی با وی همکاری کنند، می توان میراث استان را بهتر و بیشتر از قبل معرفی و صیانت کرد.
«چنین انتخاب هایی برای مدیریت میراث استان را نقطه عطف می دانم و پیشنهاد می کنم مدیرکل جدید نیز از همه ظرفیت های موجود استان از جمله استانداری، شهرداری، اتاق بازرگانی، کمیسیون گردشگری اتاق و دیگر نهادها بهره بگیرد، تعامل مناسب داشته باشد و اقدامات خوبی در حفاظت و صیانت از آثار تاریخی و نیز معرفی آنها انجام شود».
تعامل و همگرایی
«البته باید استانداری، شورا، شهرداری و میراث که البته میراث فرهنگی که از نظر اعتباری در کمبود است، برای یک تعامل و همفکری پای کار و با همدیگر یکدست باشند؛ در شرایط کنونی کشور انتظار خیلی زیادی از ارگان های دولتی به لحاظ تامین منابع مالی نمی توان داشت اما با توافق، تعامل، همکاری، همفکری و همگرایی روی این موضوع در نقاطی که برای کرمان ارزشمند است، می توان منشا برکات زیادی بود.
بی‌شک زنده ماندن چنین مکان هایی نیازمند برنامه‌ریزی، تعریف کاربری های متنوع و متعدد مثل اغذیه فروشی، نمایشگاه صنایع دستی و آثار تجسمی، اجرای موسیقی و دیگر برنامه ها با زیباسازی از منظر نور و تصویر است که امید می رود همانطور که اجزای مختلف مدیریت کنونی شهر کرمان برای آغاز این ساماندهی ها یکدل شدند، در ادامه هم همراه باشند
البته در این زمینه مثل ساماندهی میدان های تاریخی شهر، شهرداری می تواند محور اصلی کار باشد؛ حامیان شهرداری هم پشتیبانی کنند، با تحلیل آینده و احتمالاتی که می تواند به وجود بیاید، از هم اینک راهکارهای مختلف را بررسی و عملیاتی کنند. باید برنامه کوتاه مدت و میان مدت برای ساماندهی و مدیریت این اماکن توسط مدیریت شهری کرمان تدوین شود».
میراث معرف کرمان است
وفایی در ادامه در پاسخ به اینکه تجربه سال های اخیر کرمان نشان می دهد در حوزه گردشگری کرمان، محوری وجود ندارد که با یک وفاق برنامه ریزی صورت گیرد، گفت: میراث فرهنگی، تابلو و معرف کرمان است؛ به نظرم مجموعه استانداری باید محور باشد یا محور تعریف کند، کارگروهی هم زیر نظر استاندار داریم که می تواند سایر اجزا مثل شهرداری و میراث را جمع کنند و با نگاه واحد برنامه ریزی صورت گیرد. باید سایر اجزا مثل بخش خصوصی و اتاق بازرگانی، شهرداری یا دیگر موارد هم دور همدیگر در یک حلقه هماهنگ جمع شوند و ایفای نقش کنند.
وی در انتها اظهارامیدواری کرد با تداوم این نوع اقدامات و در یک فضای همگرایانه بین همه اجزای مدیریتی استان، ظرفیت های موجود میراثی و گردشگری کرمان بیشتر به فعلیت و کاربری عملیاتی برای مردم و گردشگران بیانجامد و مردم کرمان، ایران و نیز گردشگران خارج از کشور از این نوع همه زیبایی و تاریخ بهره مند شوند.