جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های اخیر و همزمان با پیشرفت دشمنان در زمینه‌های نظامی و دفاعی، به فکر توسعه و گسترش توانایی‌های خود در زمین و دریا افتاد. طراحی و ساخت زیردریایی، شناورهای تندرو و موشک انداز، تنها جزئی از پروژه بزرگ سپاه و ارتش در راستای مقاومت در برابر کشورهای رقیب هستند.ذوالفقار: زیردریایی و قایق تندرو سپاه
یکی از تازه‌ترین تجهیزات نظامی که اخیرا رونمایی شده، شناور دو منظوره یا دوزیست سپاه است که با نام ذوالفقار شناخته می‌شود. این شناور می‌تواند در سطح دریا و زیر آب تردد کند و توانمندی‌های خاص و پیشرفته‌ای دارد. ذوالفقار در سال ۱۳۹۴ شمسی به ناوگان نیروی دریایی سپاه پیوست و امکانات و قابلیت‌های مفیدی مثل رادارگریزی، انجام عملیات‌های ویژه، ساختار تسلیحاتی متنوع و اجرای جنگ‌های نامتقارن خواهد داشت.
شناور فوق را می‌توان در زمره قایق‌های سطحی، نیمه زیر سطحی و زیرآبی دانست که می‌تواند در هر سه زمینه به خوبی ایفای نقش کند. ذوالفقار نه تنها قادر به انجام وظیفه در مقابل ناوهای تهاجمی دشمن است، بلکه می‌تواند از دل مأموریت‌های ویژه، سربلند بیرون بیاید. در این مطلب از گجت نیوز به سراغ بررسی کامل شناور دوزیست ذوالفقار رفته‌ایم تا با این سازه مفید بیشتر آشنا شویم.
طراحی ظاهری و ساختاری شناور ذوالفقار
گفتیم که ذوالفقار یک شناور دو منظوره با بدنه‌ای رادارگریز است و سطح مقطع راداری پایینی دارد. با این اوصاف، دشمنان در سطح آب و زیر دریا برای تشخیص و شناسایی آن با سختی مواجه می‌شوند. این شناور دارای ۱۷ متر طول و ۳.۲ متر عرض با ۳.۵ متر ارتفاع است و وزن جابه‌جایی آن به ۲۲ تن می‌رسد.
مهندسان سازنده ذوالفقار، تمام تلاش خود را کرده‌اند تا از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها استفاده کنند، چرا که دشمنان به وسیله رادارهای قدرتمندی که در اختیار دارند، به راحتی می‌توانند شناورهای غیر رادارگریز را شناسایی کنند. طراحی این قایق دوزیست ساده بوده و همین سادگی به عملکرد مطلوب آن کمک می‌کند. ذوالفقار می‌تواند به سرعت مانور دهد و تحرک خوبی در آب و زیر آب از خود به نمایش می‌گذارد.
عملیات‌های سطحی و زیر آب با ذوالفقار
قطع به یقین یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های ذوالفقار، فعالیت در دو حالت سطح و زیر سطح است. به همین خاطر است که شناور دوزیست سپاه را می‌توان یک وسیله مفید و چندمنظوره دانست که ویژگی‌های تاکتیکی زیادی دارد.
در صورتی که ذوالفقار بخواهد روی سطح مأموریت اجرا کند، به حداکثر سرعت ۴۰ گره دریایی (معادل ۷۴ کیلومتر بر ساعت) می‌رسد. از آنجایی که سرعت شناور فوق بالاست، می‌تواند در عملیات‌های مختلف، نقش خود را به خوبی ایفا کند.
در شرایطی که ذوالفقار به زیر سطح برود، توانایی حفظ موقعیت خود تا حداکثر ۵ دقیقه را دارد و در چنین حالتی می‌تواند از دید رادارها و سامانه‌های شناسایی دشمن در امان بماند. نهایت عمقی که برای ذوالفقار قابل دستیابی اعلام شده، ۳ متر با لوله تنفسی است و برآوردها نشان می‌دهد که می‌تواند تا عمق ۲۰ متری پنهان بماند.
ساختار تسلیحاتی
از دیگر نقاط قوت شناور چندمنظوره تاکتیکی ذوالفقار می‌توان به ساختار تسلیحاتی آن اشاره کرد. تسلیحات اصلی و بنیادین این شناور شامل اژدرهای سبک و سلاح‌های ثانویه می‌شود که در ادامه هر یک را به طور مفصل توضیح می‌دهیم.
اژدرهای سبک
دو لوله اژدر با کالیبر ۳۲۴ میلی متری برای شناور ذوالفقار در نظر گرفته شده که هر دوی آن‌ها با استفاده از سیلندرهای شروع پالس پرتاب می‌شوند. نوع دقیق اژدر این شناور مشخص نیست، اما شباهت‌های زیادی با RPK-6 دارد و از این نظر مشابه اژدرهای چندمنظوره روسی خواهد بود.
این سلاح که با نام اژدر ۳۲۴ شناخته می‌شود، ۴ متر طول داشته و قطر یا کالیبر آن برابر با ۳۲۴ میلی متر است. از آن برای انهدام ناوهای هواپیمابر، شناورهایی با حداکثر وزن ۲۰۰ تن و سکوهای نفتی یا اسکله‌های بارگیری و تخلیه استفاده می‌شود. با عنایت به ابعاد و انواع این اژدر، بیشتر به منظور هدف قرار دادن اهداف سبکی مثل کشتی‌های نظامی یا ناوچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سلاح‌های ثانویه
شناور دوزیست ذوالفقار می‌تواند تسلیحات اضافی مثل راکت انداز هم حمل کند، اما یک مشکل اساسی وجود دارد. ممکن است آب روی عملکرد راکت انداز پس از رفتن به زیر سطح تأثیر بگذارد. با این حال، به نظر می‌رسد که نیازی به حمل چنین تسلیحاتی برای شناور سپاه نیست و فقدان آن سودمندتر از بودنش است. در صورتی که تهدیدات هوایی کوچک وجود داشته باشند، می‌توان از توپ هوایی قابل حمل استفاده کرد که گزینه موثری برای شناوری روی سطح محسوب می‌شود.
قوای محرکه ذوالفقار
شناور چندمنظوره ذوالفقار برای اینکه بتواند حرکت کند نیاز به قوای محرکه قدرتمند دارد که ترکیبی از پیشرانه‌های سنتی و مدرن است. این شناور به وسیله دو پیشرانه دیزلی و دو موتور برقی، نیروی لازم برای به حرکت درآمدن خودش را تأمین می‌کند.
موتورهای دیزلی موظف هستند سرعت لازم برای حرکات سطحی و مأموریت‌های سریع را تأمین کنند در حالی که پیشرانه‌های الکتریکی وظیفه به حرکت درآوردن شناور را در زیر سطح یا آب به عهده دارند. این دو موتور صدای تولیدی کمتری داشته و سطح پنهان کاری شناور را افزایش می‌دهد. ذوالفقار به لطف بهره‌مندی از این سیستم ترکیبی، می‌تواند بین وضعیت‌های مختلف در تغییر باشد و به وقت نیاز روی سطح و زیر آب، مأموریت خود را تکمیل کند.
تجهیزات راداری و حسگرهای شناور
هر شناوری برای اینکه مأموریت‌های مختلف را به خوبی اجرا کند نیاز به تجهیزات راداری و حسگرهای پیشرفته دارد و ذوالفقار از این قاعده مستثنی نیست. برای این شناور دوزیست، سامانه‌های شناسایی و پشتیبانی متعددی در نظر گرفته شده که در ادامه چند مورد از آن‌ها را معرفی خواهیم کرد:
- رادار شناسایی اهداف سطحی که حدود ۳۰ کیلومتر برد دارد و برای از بین بردن اهداف تهاجمی اولیه و جلوگیری از تهدیدات نزدیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تعبیه یک دوربین ویدیویی به منظور رصد محیط اطراف.
- تجهیز شناور با سامانه‌های عمق یاب و سونار برای بهبود ناوبری در عمق کم و شرایط زیر سطحی.
کاربرد عملیاتی ذوالفقار
نیروی دریایی سپاه با طراحی و ساخت شناور دوزیست ذوالفقار، یک هدف مهم را دنبال می‌کند. این شناور می‌تواند در آب‌های کم عمق خلیج فارس و در محیط ساحلی، مأموریت‌های ویژه و تهاجمی را انجام دهد و وظایف متعددی به شرح ذیل را اجرا کند:
مأموریت‌های نفوذی و خرابکارانه
شناور پیشرفته ذوالفقار می‌تواند نیروهای ویژه و تیم‌های متخصص نفوذ را تا مقصد حمل کند و برای اجرای این وظیفه خطیر، قادر به حمل حداکثر ۸ نفر شامل ۴ خدمه عملیاتی، ۱ تا ۲ نیروی حفاظتی و ۱ تا ۳ نیروی نفوذی برای عملیات مخصوص است.
حمایت از نبردهای نامتقارن
یکی از معیارهای مهم برای پیروزی در نبردهای نامتقارن، سرعت در حرکت‌های زیرآبی است که این شناور دارد. نیروی دریایی ایران در شرایط کنونی نیاز مبرمی به افزایش سطح بازدارندگی خود در مقابل ناوهای غول پیکر ایالات متحده دارد و ذوالفقار می‌تواند تهدید خوبی برای مقابله با آن‌ها باشد.
مأموریت‌های ضدناو و دفاع ساحلی
از این شناور دوزیست به منظور دفاع از مرزهای آبی ایران در خلیج فارس استفاده می‌شود و قرار است با تهدیدات آمریکا در منطقه مقابله کند. در صورتی که لایه‌های دفاعی ناو فعال باشد، قابلیت بقای بالاتری خواهد داشت.
تأمین امنیت با گشت زنی
یکی دیگر از وظایف و کاربردهای ذوالفقار، تأمین امنیت و حفاظت از جزایر کوچک در برابر تهدیدات ساحلی است. همچنین از آنجایی که ویژگی‌های عملیاتی خاصی دارد، می‌توان از آن برای کمین کردن علیه دشمن استفاده کرد.