با وجود این، همچنان برخی افراد به دلیل هزینه پایین برق و قاچاق دستگاه‌‌‌های استخراج به کشور مسیر غیرقانونی را انتخاب می‌کنند تا هزینه‌‌‌های استخراج ارز‌‌‌های دیجیتال را کاهش دهند؛ بنابراین به نظر می‌رسد که قانون‌گذاری و نرخ‌های بالا جریمه نیز نتوانسته‌‌‌اند عطش استخراج غیرمجاز را خاموش کنند و همچنان انبار‌‌‌ها، زیرزمین‌‌‌ها و سوله‌‌‌های متروک ساختمان‌‌‌ها به پناهگاهی برای دستگاه‌‌‌های استخراج غیرمجاز تبدیل می‌‌‌شوند.

تداوم استخراج غیرقانونی علاوه بر آسیب‌‌‌های اقتصادی، زیرساخت‌‌‌های فرسوده برق کشور را نیز در آستانه تابستان‌‌‌های داغ با بحران روبه‌‌‌رو می‌کند و بار‌‌‌ها در گذشته، مقامات و کارشناسان مصرف نجومی مزارع استخراج غیرمجاز را عاملی تعیین‌‌‌کننده در خاموشی‌‌‌ها معرفی کرده‌‌‌اند.

در نتیجه، هم اکنون دولت برای حفظ پایداری شبکه و صیانت از منافع عمومی، رویکرد سخت‌‌‌گیرانه‌‌‌تری در پیش گرفته است و نهاد‌‌‌های اجرایی با همراهی دستگاه قضایی، عملیات شناسایی، توقیف تجهیزات و جریمه سنگین متخلفان را با جدیت بیشتری دنبال می‌کنند؛ شرایطی که پیام و هشداری روشن برای متخلفان خواهد بود.

جدیت نظارتی

همزمان با تشدید بحران ناترازی انرژی و نزدیک شدن به روز‌‌‌های اوج مصرف، طی هفته‌‌‌های اخیر پیام واحدی از بالاترین سطوح سیاستگذاری به گوش می‌رسد که حاکی از عدم‌تحمل ماینینگ غیرقانونی است.

عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز اخیرا و در حاشیه نشست ستاد مدیریت مصرف برق به موضوع استخراج‌‌‌کنندگان غیرقانونی ارز‌‌‌های دیجیتال پرداخت و استفاده از برق کشور برای منافع شخصی و استخراج ارز‌‌‌های دیجیتال را ناجوانمردانه دانست. علی آبادی همچنین در ادامه صحبت‌‌‌های خود از مردم برای شناسایی و جلوگیری از فعالیت متخلفان کمک خواست.

با وجود تلاش‌‌‌های مستمر، جمع‌‌‌آوری و مقابله با مزارع غیرقانونی استخراج رمزارز همچنان دشوار است و ماموران پیش از این نیز با چالش‌‌‌های گوناگونی روبه‌‌‌رو بوده‌‌‌اند؛ چالش‌‌‌هایی که هنوز برطرف نشده‌‌‌اند و وزیر نیرو در گزارش خود به رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان از ارسال تهدید‌‌‌های پیامکی علیه مسوولان مقابله با فعالیت استخراج‌‌‌کنندگان غیرقانونی ارز‌‌‌های دیجیتال خبر داد.

پزشکیان نیز در جلسه صبح چهارشنبه هیات دولت در ۱۷ اردیبهشت، به این گزارش واکنش نشان داد و دستور پیگیری جدی و فوری این موضوع را صادر کرد. رئیس‌جمهور همچنین بر ضرورت جلب مشارکت مردم در مقابله با استخراج غیرقانونی تاکید داشت و از هدف‌‌‌گذاری دولت برای صرفه‌‌‌جویی ۲‌هزار مگاواتی برق از طریق کاهش مصرف و مقابله با تخلفات در این زمینه خبر داد.

موسی احمدی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس جمهوری اسلامی نیز اخیرا به چالش استخراج غیرقاتونی ارز‌‌‌های دیجیتال اشاره کرده است و مقابله با متخلفان را در رفع ناتراژی برق موثر دانست. وی علاوه بر اعلام تلاش‌‌‌ها برای رفع مشکل کمبود سوخت نیروگاهی، تامین پایدار گاز و سوخت مایع، به ضرورت تلاش دستگاه‌‌‌های ذی‌ربط به مقابله با استخراج غیرقانونی ارز‌‌‌های دیجیتال و ماینر‌‌‌هایی که مصرف بالایی را به خود اختصاص داده‌‌‌اند اشاره کرد.

تلاش‌‌‌هایی که هم اکنون با جدیت دنبال می‌‌‌شوند و در این راستا، اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری روز شنبه اعلام کرد که دادستانی کل کشور برای رفع مشکل ناترازی برق که به‌دلیل انشعابات غیرمجاز و استخراج غیرقانونی رمزارز ایجاد شده، همکاری نزدیکی را با وزارت نیرو آغاز کرده و تمهیداتی را برای جلوگیری از برق‌‌‌ربایی و پایمال شدن حق مردم در نظر گرفته است.

در نتیجه جدیت در نظارت و بررسی‌‌‌ها، کشف و ضبط دستگاه‌‌‌های استخراج ارز‌‌‌های دیجیتال نیز طی هفته‌‌‌های اخیر افزایش یافته است. کشف ۴۴دستگاه استخراج غیرمجاز در استان کرمانشاه و توقیف لنج تجاری حامل ۱۷۶دستگاه ماینر قاچاق در آب‌‌‌های خلیج فارس به ارزش بیش از ۱۲۰میلیارد ریال تنها برخی از اقدامات اخیر صورت گرفته به شمار ‌‌‌می‌‌‌روند. همچنین، حسین اصغری، مدیرکل ویژه جمع‌‌‌آوری و فروش اموال تملیکی استان تهران اخیرا و در راستای سیاست‌‌‌های کلان ابلاغی در حوزه مدیریت حامل‌‌‌های انرژی و با توجه به ناترازی در شبکه برق‌‌‌رسانی کشور، از امحای فنی و معدوم‌‌‌سازی ۱۰‌هزار دستگاه رمزارز موجود در انبار اداره کل خبر داد.

ضمنا فعالیت‌‌‌های غیرقانونی و زیرزمینی ارز‌‌‌های دیجیتال محدود به استخراج نیست و هفته گذشته، سیدستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در نشستی با فعالان حوزه رمزارز و بلاک‌چین، به مشکلات قانون‌گذاری‌‌‌های بخشی اشاره کرد و آن را بلای جان اقتصاد دیجیتال دانست. وزیر ارتباطات در سخنان خود اعلام کرد که تشکیل یک نهاد فرابخشی به طور جدی در حال پیگیری است تا مسوولیت هماهنگی و تنظیم‌‌‌گری در حوزه ارز‌‌‌های دیجیتال را بر عهده بگیرد.

در ماه‌‌‌های اخیر برخی تدابیر نظارتی و مقرراتی بانک مرکزی با مخالفت فعالان این حوزه روبه‌‌‌رو شده و اقداماتی نظیر قطع دسترسی درگاه‌‌‌های بانکی صرافی‌‌‌های رمز‌‌‌ارزی، به رونق بازار‌‌‌های زیرزمینی ارز دیجیتال دامن‌‌‌زده است. سیدستار هاشمی نیز با استناد به گزارش‌‌‌های مربوط به رشد این بازار‌‌‌های غیررسمی هشدار داد تا زمانی که سیاستگذاری شفاف نباشد، مردم به سمت بازار‌‌‌های غیررسمی ‌‌‌می‌‌‌روند که ریسک را هم برای مردم و هم حاکمیت دیجیتال افزایش می‌دهد.

بنابراین با رشد بازار ارز‌‌‌های دیجیتال، دولت با چالش افزایش فعالیت‌‌‌های غیرقانونی در حوزه‌‌‌های استخراج و معاملات مواجه است که می‌توانند اثرات منفی قابل‌توجهی را به دنبال داشته باشند. در چنین شرایطی، فقدان چارچوب‌‌‌های مقرراتی شفاف و ابزار‌‌‌های نظارتی کارآمد علاوه بر فشار مضاعفی که بر شبکه برق و منابع انرژی کشور وارد می‌کند، به تشدید خروج سرمایه، کاهش اعتماد عمومی و دامن‌‌‌زدن به جرایم مالی منجر می‌شود و ثبات اقتصادی را نیز تهدید می‌کند.

به همین دلیل، زمان مناسب تدوین سیاست‌‌‌های روشن و همکاری نزدیک نهاد‌‌‌های امنیتی، بانکی، قضایی و فعالان بازار رو به اتمام است و ضروری است که علاوه بر آموزش عمومی پیرامون فعالیت در بازار‌‌‌های غیررسمی، اقداماتی برای بهبود شرایط بازار ارز‌‌‌های دیجیتال در کشور نیز در دستور کار قرار گیرد.

راهکار بلندمدت

در سال‌های اخیر، یکی از دلایل اصلی ناترازی و قطعی‌‌‌های برق همواره استخراج غیرمجاز ارز‌‌‌های دیجیتال و مصرف بالای برق دستگاه‌‌‌های ماینینگ عنوان شده است. به همین دلیل قانون‌گذاری دقیق و افزایش نظارت بر استخراج رمزارز‌‌‌ها قدم مثبتی برای کنترل مصرف برق به شمار می‌رود؛ با این حال این روند عاری از عیب نبوده است.

در حالی که امروزه مزارع مختلفی به صورت قانونی و با دریافت مجوز به استخراج ارز‌‌‌های دیجیتال در کشور مشغول هستند، اما طی چند سال گذشته بار‌‌‌ها با دستور‌‌‌های تعطیلی موقت و قطع اضطراری برق مواجه شده‌‌‌اند که فعالیت آنها را مختل کرده و ضرر‌‌‌های مالی را به همراه داشته است؛ روندی که ناخواسته به تقویت و گسترش بازار غیرمجاز ماینینگ کمک کرده است. به همین دلیل قانون‌گذاری به تنهایی کافی نیست و باید از فعالان قانونی و افرادی که مجوز دریافت کرده‌‌‌اند حمایت‌های کافی انجام شود.

در این بین، برخی کارشناسان و فعالان بازار ارز‌‌‌های دیجیتال در حالی که برخورد با استخراج‌‌‌کنندگان غیرقانونی و متخلفان را ضروری می‌‌‌دانند، اما همچنین اعلام می‌کنند که نباید صرفا استخراج‌‌‌‎کنندگان به عنوان عامل قطعی‌‌‌های برق معرفی شوند و شبکه برق فرسوده، سرمایه‌گذاری ناکافی در نیروگاه‌‌‌های جدید، اتلاف زیاد انرژی در خطوط انتقال و رشد سریع مصرف برق خانگی نقش بسیار مهم‌تری در کمبود برق دارند.

بنابراین برای یک راهکار بلندمدت، توجه و رفع مشکلات ساختاری و ضعف‌‌‌های زیرساختی برق اهمیت زیادی دارد و نمی‌توان انتظار داشت که بحران برق تنها با حذف مزارع استخراج ارز‌‌‌های دیجیتال رفع شود.