پس از نزدیک به ۱۶ روز اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده به دلیل کمبود سوخت نیروگاه‌ها، وزارت نیرو اعلام کرد که این محدودیت‌ها به پایان رسیده و از این پس نیازی به اعمال خاموشی نخواهد بود. این تصمیم پس از افزایش تأمین سوخت نیروگاه‌ها اتخاذ شده است.
به گزارش مرزاقتصاد_ خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده از ۲۰ آبان و به دنبال اطلاعیه شورای اطلاع‌رسانی دولت آغاز شد. در این اطلاعیه تأکید شده بود که هدف از این اقدام، جلوگیری از استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها و کاهش آلودگی هوا در شهرهای آلوده‌ای مانند اراک، کرج و اصفهان است. سخنگوی دولت در آن زمان گفت: شرط عدالت نیست که برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه بپردازد.
اما چند روز بعد مشخص شد که مشکل اصلی نه صرفاً آلودگی هوا، بلکه کمبود سوخت نیروگاه‌ها بوده است. محمدجعفر قائم‌پناه – معاون اجرایی رئیس‌جمهور – با اشاره به توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها گفت: به دلیل کمبود گاز و کاهش ذخایر گازوئیل، چاره‌ای جز اعمال خاموشی منظم نداشتیم. این تصمیم در راستای جلوگیری از تولید آلودگی و حفظ ذخایر سوخت مایع اتخاذ شد.
آمارها چه می‌گویند؟
طبق گزارش‌های ارائه‌شده در مجلس، وضعیت ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها در سال جاری بحرانی بوده است. وزیر نفت، محسن پاک‌نژاد، اعلام کرد که سطح ذخایر نفت‌گاز در ابتدای سال حدود ۲۹۰ میلیون لیتر بوده که رقمی بسیار پایین و ۸۲۰ میلیون لیتر کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. این ذخایر در مرداد ماه نیز حدود ۴۳ درصد کمتر از شرایط پایدار نیروگاهی بوده است.
از سوی دیگر، مصرف برق در ایران همچنان در حال افزایش است. عباس علی‌آبادی – وزیر نیرو – در مجلس اعلام کرد که رشد مصرف برق در سال جاری به ۸.۷ درصد رسیده که تقریباً دو برابر میانگین ۱۰ سال گذشته است. این رشد مصرف در حالی اتفاق افتاده که ظرفیت نیروگاهی کشور همچنان با کمبود حدود ۲۰ هزار مگاوات مواجه است.
مدیریت بحران یا تصمیمات از پیش برنامه‌ریزی‌نشده؟
دولت در ابتدا با تأکید بر لزوم توقف مازوت‌سوزی، این تصمیم را «عادلانه» خواند. اما شواهد نشان می‌دهد که بحران سوخت در نیروگاه‌ها عامل اصلی اعمال خاموشی‌ها بوده است. وزیر نفت در این باره گفت: رشد مصرف گاز خانگی در سال‌های اخیر، تحویل گاز به نیروگاه‌ها را با مشکل مواجه کرده است. کاهش ذخایر سوخت مایع نیز دست ما را برای استفاده از ظرفیت کامل نیروگاه‌ها بسته بود.
در عین حال، وزیر نیرو نیز اعلام کرد که «ناترازی سوخت» اصلی‌ترین چالش نیروگاه‌ها در تأمین برق بوده است. وی گفت: علی‌رغم آمادگی نیروگاه‌ها برای تولید برق، کمبود سوخت باعث شد که به ناچار خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده را اجرا کنیم.
پایان خاموشی‌ها؛ آیا بحران تمام شده است؟
با افزایش تحویل گاز به نیروگاه‌ها و بازسازی ذخایر سوخت مایع، دولت اکنون اعلام کرده که دیگر نیازی به اعمال خاموشی نیست. وزیر نیرو در این خصوص گفت: در حال حاضر هیچ محدودیتی در تولید برق نداریم و نیروگاه‌ها در آمادگی کامل به سر می‌برند.
با این حال، سؤال اینجاست که آیا دولت توانسته است بحران سوخت را به طور پایدار مدیریت کند؟ و یا این صرفاً مسکنی موقت برای عبور از یک دوره بحرانی است؟ کارشناسان معتقدند که برنامه‌ریزی برای افزایش تولید گاز و برق در آینده و جلوگیری از ناترازی باید در اولویت قرار گیرد.
انتقاداتی که باقی است
بحران اخیر نشان داد که ضعف در مدیریت دولت گذشته در حوزه ذخیره منابع انرژی و عدم شفافیت در اطلاع‌رسانی در دولت فعلی می‌تواند به اعتماد عمومی آسیب برساند. دولت در ابتدا خاموشی‌ها را تصمیمی برای حفظ سلامتی مردم و جلوگیری از آلودگی هوا معرفی کرد، اما در نهایت مشخص شد که این اقدام ناشی از کمبود سوخت بوده است.
وزارت نیرو وعده داده که تا پیک سال آینده بیش از ۱۰ هزار مگاوات افزایش ظرفیت و کاهش مصرف ایجاد شود، که می‌تواند گام موثری در کاهش ناترازی برق در سال آینده باشد. همچنین وزارت نفت نیز اعلام کرده که برنامه‌ریزی برای سواپ گاز به عنوان یکی از راهکارهای پیش بینی شده برای افزایش تحویل گاز به نیروگاه انجام شده و در شرف نهایی شدن است. همچنین برنامه‌ریزی برای واردات نفت و گاز نیز به نحو مطلوب انجام شده و این میزان نسبت به زمان مشابه در سال گذشته به مراتب افزایش پیدا کرده است.
اکنون که خاموشی‌ها به پایان رسیده، مردم انتظار دارند که دولت برای پیشگیری از وقوع بحران‌های مشابه در آینده، اقدامات اساسی‌تری انجام دهد و در تصمیم‌گیری‌ها شفاف‌تر عمل کند.