سیدوکیلی: حضرت زهرا به عنوان یک زن، وظیفه اجتماعی‌اش را انجام می‌داد، نه یک فمنیست

استاد دانشگاه تهران گفت: حضرت زهرا پس از فتح مکه وظیفه اجتماعی خود را فارغ از هرگونه گرایش جنسیتی عملی می‌سازند. او به عنوان یک زن اما نه با رویکردهای فمنیستی که امروزه شاهدیم، بلکه همانند یک انسان وارد در صحنه می‌شود.
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، مظاهر مدرنیته و دنیای سکولار که طی ۲۰۰ سال اخیر با سرعت هرچه بیشتر در فرهنگ و اجتماعِ مردم جهان رسوخ کرده است، طبع فکری و نظری مردمان را تغییر داده و مدل و الگوی زیسته دیگری را پیش پای آن‌ها گذاشته است. در این دنیا چشم‌ها از آسمان به زمین آمده و بشر بیش از آن‌که به عوالم غیب بیندیشد، ذهن خود را درگیر پیچیدگی‌ها و فرمولاسیون زمین کرده است. کشور و جامعه ما گرچه هم‌چنان به عنوان آخرین‌ سنگرها در برابر دنیای سکولار و تفکر مدرن شناخته می‌شود، اما سؤالات و مسائل دنیای جدید اذهان و افکار مردم ما را، از مذهبی تا غیر مذهبی را پر کرده است. یکی از مهم‌ترین موضوعات که شاید برای ما شیعیان از اهمیت خاصی برخوردار باشد، جایگاه اولیای دینی ما موسوم به چهارده معصوم در زندگی این عصر است. به راستی سیره و روش این حضرات چه چیزی دارد که بشر امروزی بتواند گم شده خود را در آن جست‌وجو کند؟ گریزی به حال حاضر جامعه می‌زنیم، حضرت فاطمه زهرا برای آن دختر نوجوان یا جوانی که از سر عقیده یا هیجانات متأثر از فضای مجازی فریاد «زن، زندگی، آزادی» سر می‌دهد چه افق راه‌گشایی دارد؟ در این راستا به حجت‌الاسلام، سیدهادی سیدوکیلی استاد دانشگاه تهران گپی زدیم که در ادامه حاصل کار را می‌خوانید.  تفسیری حداقلی از حضرت زهرا حجت‌الاسلام سیدوکیلی ابتدا گفت: تا امروز درباره جنبه‌های مختلف سیره و تاریخ حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها آثار مختلفی مکتوب شده و به رشته تحریر درآمده، اما آنچه مهم است این است که کم‌تر به جامعیت سیره ایشان پرداخته شده است. اگر هم اثری جنبه جامعیت حضرت زهرا را مورد بررسی قرار داده باشد آن را به شکل یک سویه پیگیری کرده است. برای تفهیم بهتر باید بگویم که معمولاً در سخنرانی‌های هیأت‌ها و حتی در بسیاری از نوشته‌ها حتی اگر قرار باشد به جامعیت حضرت زهرا سلام‌الله علیها اشاره شود آن جامعیت مختصر در زنانگی ایشان است؛ یعنی پرداختن به موضوعاتی مثل همسر امیرالمومنین بودن، دختر پیغمبر بودن، مادر مهربان بودن، زحمتکش بودن و از این دست موارد و ما در چنین نگرشی حضرت زهرا سلام‌الله علیها را در حد یک زن و لاغیر تنزل داده‌ایم؛ در صورتی که مشی و طریقه ایشان به اندازه‌ای هست که می‌تواند برای تمام نوع بشر الگوبردار باشد. پاسخ به یک شبهه وی افزود: بعضا این سؤال مطرح می‌شود که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها مربوط به یک جامعه بدوی در عربستان ۱۴۰۰ سال پیش است. چه علتی دارد که ما بخواهیم از ایشان در دنیای جدید که پر است از مسائل و موضوعات جدید تبعیت و پیروی کنیم؟ در پاسخ باید گفت که نیازهای اساسی بشر تغییری نکرده، بلکه تنها مسائل است که دچار تحولات شده است. مثلاً علم آموزی همچنان نیاز بشر است. یک روز گِرد بودن یا نبودن زمین سوال بشر بود و امروزه سوال بشر چیز دیگری از قبیل فضا و سفینه‌های پیشرفته است. پس نیاز بشر تغییر نمی‌کند، بلکه مسائل است که دچار دگرگونی شده، فلذا اگر حضرت زهرا بر فرض مثال در این دنیا بودند و در حال حاضر در چنین فضایی زندگی می‌کردند، همان تبلوری را داشتند که ۱۴۰۰ سال پیش در جامعه بدوی عربستان از خود نشان دادند. ما پاسخ‌هایمان را می‌توانیم با توجه به دنیای جدید از سیره حضرت زهرا اخذ کنیم و با سوالات منطبق سازیم. اهمیت توجه به حقیقت نه مظاهر متغیر استاد دانشگاه تهران ادامه داد: این موضوع برای سایر اولیای خداوند نیز ثابت است. به طور مثال هنوز هم در جامعه اسلامی و مسیحی حضرت مریم سلام‌الله علیها به عنوان نماد عبادت و پاکدامنی شناخته می‌شود؛ در صورتی که فاصله زمانی ایشان با دنیای جدید بیش از فاصله زمانی حضرت زهرا سلام‌الله علیها با حال حاضر است، اما موضوع مهم این است که توجه ارادتمندان به حضرت مریم نه به مظاهر متغیر بلکه به حقیقت وجود ایشان است. همین موضوع درباره فاطمه زهرا سلام‌الله علیها و سایر بزرگان نیز جاری است. گم‌شده انسان در سیره حضرت زهرا چیست؟ او در انتها گفت: درباره اینکه چه چیزی می‌تواند در سیره حضرت زهرا گم شده انسان جدید را برآورده سازد، باید گفت ما باید تحلیل و شناختمان از حضرت زهرا از شخصیت ایشان باشد؛ فارغ از هرگونه مسأله عارضی مثل جنسیت، زمان و… به طور مثال وقتی این دختر جوان ۱۸ ساله بنا به نص صریح و صحیح روایات در مرتبه‌ای قرار می‌گیرد که رضایت و خشم خدا در رضایت و خشم ایشان است، سخن از ظرفیت وجودی انسان دارد که باید در حد و توانش زندگی را به سمت و سویی ببرد که خواست و اراده الهی در حیاتش متبلور شود و ظهور پیدا کند. در همین راستاست که پیغمبر از عبارت «انسیة الحورا» برای صدیقه طاهره استفاده می‌کنند. حضرت زهرا پس از فتح مکه هم وظیفه اجتماعی خود را فارغ از هرگونه گرایش‌های جنسیتی عملی می‌سازند. او به عنوان یک زن اما نه با رویکردهای فمنیستی که امروزه شاهدیم بلکه به مثابه یک انسان وارد در صحنه می‌شود و با توجه به شرایط نیازهای اجتماعی را برطرف می سازد. پایان پیام/